Η ανακοίνωση τον περασμένο Απρίλιο των νέων Όρων Χρήσης του Facebook ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό, αλλά είναι σίγουρα η μοναδική φορά που οι αντιδράσεις ήταν τόσο μαζικά αρνητικές. Φαίνεται ότι ο Zuckerberg και οι φίλοι του ξεπέρασαν την κόκκινη γραμμή για πολλούς χρήστες και παρατηρητές.
Επιγραμματικά, οι νέοι Όροι Χρήσης του Facebook είναι έτσι σχεδιασμένοι ούτως ώστε να προκαλούν τη μέγιστη έκθεση των χρηστών του. Οι 5.830 λέξεις των Όρων Χρήσης, μακρύτεροι κι από το Σύνταγμα των ΗΠΑ σύμφωνα με την New York Times, εξηγούν σε μια περίεργη νόβλανγκ ότι το μεγαλύτερο μέρος των προσωπικών πληροφοριών του χρήστη είναι υποχρεωτικά δημόσιο (Public Information) και άρα το Facebook μπορεί να το εκμεταλλευθεί εμπορικά χωρίς περαιτέρω άδεια.
Πρόκειται για τα εξής: “name, profile picture, current city, gender, networks, complete list of your friends, and your complete list of connections (formerly the list of pages that you were a “fan” of, but now including profile information like your hometown, education, work, activities, likes and interests, and, in some cases, your likes and recommendations from non-Facebook pages around the web)” (Από το EFF).
Όπως είχα γράψει παλιότερα, “η διαδικτυακή κουλτούρα του « δωρεάν » αποδεικνύεται ψευδεπίγραφη. Ουσιαστικά υποχρεώνει τους χρήστες να ανταλλάξουν το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες ή περιεχόμενα που τους παρέχονται με πληροφορίες για το ποιοι είναι, τι σκέπτονται και με ποιους συνδέονται. Οι πληροφορίες αυτές μεταπωλούνται στη συνέχεια σε μάρκετερς και διαφημιστές παράγοντάς υπεραξία”. Με τις αλλαγές στους Όρους Χρήσης του Facebook απλά το τίμημα για τη χρήση αυτής της “δωρεάν” υπηρεσίας γίνεται πλέον (υπερβολικά;) μεγάλο.
Η δεύτερη αλλαγή που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο είναι η εισαγωγή του πρωτόκολου OpenGraph. Το συγκεκριμένο πρωτόκολο επιτρέπει σε εκδότες και webmasters να προσθέσουν στους ιστότοπους τους εφαρμογές και εργαλεία του Facebook. Για παράδειγμα το Internet Movie Data Base πρόσθεσε μία εφαρμογή η οποία επιτρέπει τα μέλη του όταν διαλέξουν μια ταινία ως αγαπημένη αυτή η πληροφορία να εμφανίζεται αυτόματα στο προφίλ τους στο Facebook.
Η λογική των εκδοτών είναι η εξής: κάθε φορά που σε ένα προφίλ εμφανίζεται ένας σύνδεσμος προς τον ιστότοπο μου κερδίζω κάποια κλικ και άρα επισκεψιμότητα που μπορώ να πουλήσω στους διαφημιστές. Πράγματι, σύμφωνα με μια έρευνα της Hitwise, το Facebook ξεπέρασε το Google News ως τροφοδότης επισκεπτών προς τα αμερικανικά σάιτ ενημέρωσης. Το 2009, το 3,52% του συνόλου των επισκέψεων προς τα δημοσιογραφικά σάιτ των ΗΠΑ προήλθε από το Facebook. Το ποσοστό αυτό που έχει αυξητικές τάσεις αντιστοιχεί σε εκατομμύρια επισκέψεις και άρα αποτελεί σημαντικό οικονομικό διακύβευμα για τους εκδότες.
Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι σε λίγες μόνο εβδομάδες από την ανακοίνωση πάνω από 50 000 ιστότοποι έχουν υιοθετήσει το OpenGraph, μεταξύ των οποίων το Gawker, η Washington Post, το TechCrunch, το CNET, το New York Magazine και το IMDB. Το πρόβλημα όμως είναι ότι, όπως δείχνει ο Didier Durand, το OpenGraph παρέχει αυτόματα πρόσβαση στο Facebook σε όλες τις πληροφορίες σχετικά με τα σάιτ που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και τα οποία επισκέπτεται ο χρήστης. Όλες οι πληροφορίες σχετικά με το που πηγαίνουν και τι κάνουν εκεί οι χρήστες του Facebook συνδυάζονται πλέον με το προφίλ τους στην ίδια την υπηρεσία.
Η τρίτη αλλαγή, προς το παρόν σε beta μορφή, είναι η εφαρμογή Instant Personalization η οποία επιτρέπει σε τρίτους ιστότοπους να έχουν άμεσα πρόσβαση στις προσωπικές πληροφορίες του χρήστη (Public Information σε νοβλανγκ) μόλις αυτός τα επισκέπτεται. Για παράδειγμα, εάν κάποιος πάει στο Pandora.com έχοντας ανοιχτή τη session του Facebook, το τελευταίο θα δώσει όλες τις πληροφορίες σχετικά με τις μουσικές προτιμήσεις του χρήστη στο πρώτο. Όλα αυτά χωρίς να ζητιέται η άδεια από τον χρήστη, αρκεί αυτός να μην έχει κάνει opt-out στο Instant Personalization.
Το σύνολο αυτών των αλλαγών δημιουργούν ένα πλέγμα τεχνικών που έχει σαν στόχο την παρακολούθηση και καταγραφή όλων των πτυχών της δυνητικής μας ύπαρξης: “You have one identity… The days of you having a different image for your work friends or co-workers and for the other people you know are probably coming to an end pretty quickly… Having two identities for yourself is an example of a lack of integrity” – Mark Zuckerberg, 2009.
Η παραπάνω αναφορά προέρχεται από το βιβλίο The Facebook Effect του David Kirkpatrick που θα κυκλοφορήσει σύντομα. Την αναφέρειη danah boyd σε ένα από τα τελευταία της ποστ σχετικά με το Facebook. Μέσα σε αυτές τις λίγες λέξεις του ιδρυτή της υπηρεσίας περικλείεται κι ο απώτερος στόχος του : η απόλυτη διαφάνεια του υποκειμένου.
Η εγκαθίδρυση της διαφάνειας ως υπέρτατη αξία βρίσκει τις ιδεολογικές ρίζες της σε αυτό που ο Φουκώ ονομάζει Πανοπτισμό: “το μείζον αποτέλεσμα του πανοπτικού είναι το ακόλουθο: να υποβάλλει στον κρατούμενο μια συνειδητή και μόνιμη, σε βάρος του, κατάσταση ορατότητας που εξασφαλίζει την αυτόματη λειτουργία της εξουσίας. Να μονιμοποιεί τα αποτελέσματα της επιτήρησης, ακόμη κι αν αυτή είναι ασυνεχής στην άσκησή της. Το αρχιτεκτονικό τούτο συγκρότημα να είναι μια μηχανή για την εγκαθίδρυση και τη στήριξη ενός είδους εξουσίας ανεξάρτητης από εκείνον που την ασκεί. Κοντολογίς, οι κρατούμενοι να παγιδεύονται και να υφίστανται μια εξουσία της οποίας οι ίδιοι είναι οι φορείς”. (Μισέλ Φουκώ,Επιτήρηση και Τιμωρία: Η Γέννηση της Φυλακής, Αθήνα, Ράππας, 1989, σελ. 266).
Στην περίπτωση του Facebook, ο Πανοπτισμός δεν μπαίνει στην υπηρεσία ενός σωφρονιστικού ή κατασταλτικού μηχανισμού αλλά συμμετέχει στην άντληση διαφημιστικής υπεραξίας. Η απόλυτη διαφάνεια του υποκειμένου εξυπηρετεί τη συγκομιδή της “μαζικής διανοητικότητας” – δηλαδή του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων, προτιμήσεων και ιδεών μας – από εμπορικές επιχειρήσεις.
Αυτό γίνεται με περίτεχνο τρόπο ώστε να αφαιρείται ουσιαστικά από τους χρήστες η δυνατότητα ελέγχου των προσωπικών και κοινωνικών τους δεδομένων, είτε μέσω της πολυπλοκότητας των μηχανισμών opt-out, είτε μέσω της έλλειψης πληροφόρησης για την ίδια την ύπαρξη των μηχανισμών συγκομιδής. Όπως εξηγεί και η danah boyd, το πρόβλημα δεν είναι πλέον το αν και κατά πόσο είναι θεμιτό κάποιος να θυσιάζει την ιδιωτικότητα του ως αντάλλαγμα για δωρεάν υπηρεσίες, αλλά εάν έχει την επιλογή ή όχι να το κάνει συνειδητά.
Όταν διαβάζω αναφορές στην υποτιθέμενη ανοικτή και δημοκρατική φύση του διαδικτύου, αναρωτιέμαι σε ποιο διαδίκτυο αναφέρονται. Σε αυτό του Tim Berners-Lee ή σε αυτό του Zuckerberg και του Eric Schmidt ; Γιατί πλέον η ανάδυση ενός διαδικτυακού ολιγοπωλίου που ελέγχει την ροή της πληροφορίας σε παγκόσμια κλίμακα, έχοντας ταυτόχρονα πρόσβαση στα προσωπικά και κοινωνικά δεδομένα όλων μας, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους των καιρών.
Πηγή:http://smyrnaios.net/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου